Waarom speel je deze kaart?
Wijsheid ligt in de regio! De ondergrond vormt letterlijk en figuurlijk de basis van het bovengrondse ruimtegebruik. Om bodem en ondergrond goed mee te kunnen nemen in planvorming, is het belangrijk om de identiteit van het gebied en de drijfveren van de regio goed te kennen. Het is belangrijk om te snappen wat er speelt en wat belangrijk is voor het gebied. Daarbij hoort natuurlijk kennis over de ondergrond als onderdeel van de fysieke leefomgeving, maar minstens zo belangrijk is inzicht in economische drijvers, culturele aspecten en samenwerkingsverbanden. Deze factoren bepalen namelijk tezamen de identiteit van het gebied. De keuze voor nieuwe ontwikkelingen wordt namelijk grotendeels bepaald door wat er al is. Als een keuze of ontwikkeling aansluit bij de identiteit van het gebied (in de breedste zin van het woord, dus hieronder valt ook de ondergrond), zal er meer draagvlak zijn voor deze keuze. Én zullen er minder knelpunten worden ervaren.
Hoe speel je deze kaart?
De Aas betekent basiskennis. Basiskennis zet je in voorafgaand aan alle ontwikkelingen die een beroep doen op de ondergrond, bijvoorbeeld bij de omgevingsvisie of omgevingsplan. Bij programma’s en projecten is ondergrondkennis van essentieel belang om de kansen en knelpunten van de ondergrond mee te nemen, en te kunnen afwegen. Hoe pitch jij de ondergrond bij jouw collega’s, om het belang van de ondergrond in het grote gebiedsplaatje en in relatie tot de maatschappelijke opgaven uit de regio duidelijk te maken? Hoe breng je het gebruik van de ondergrond in bij een ruimtelijk initiatief? Het is de uitdaging om qua detailniveau en taalgebruik aan te sluiten bij je toehoorder, en de kracht van goede kaarten en visualisaties te benutten.
Hulpmiddelen en -bronnen
- Data en informatie van het bodemwatersysteem, bijvoorbeeld grondsoort, geomorfologie, grondwater, hoogteligging:
• basisregistratie ondergrond
• pdok
• dinoloket
• atlasleefomgeving
• ihw - Er loopt een project om de witte vlek van ondergrondinformatie in stedelijk gebied op te vullen: kennisbank
- Data en informatie van ondergronds ruimtegebruik, meestal thematisch zoals kabels en leidingen, bebouwing, infrastructuur, groen/boomwortels, erfgoed etc.
- Kennis van ondergrondspecialisten + gebiedskenners (netwerk in beeld, zie ook kaart Heer).
- Bestaande gebiedsbeschrijvingen.
- Kennis vanuit historische vereniging, erfgoed, bebouwingshistorie.
- Digitale tools voor informatiebeheer: GIS, diverse (3D) modellen, kaarten.
- Website RIVM over bodem en ondergrond bodemambities.
Producten
- Pitch van de ondergrond om het belang van ondergrond onder de aandacht te brengen
- Visualisatie: ondergrondkaarten, storymap, of een film over het gebied en de ondergrond, waarbij detailniveau toeneemt van ruimtelijke ordeningsfase naar ontwerpfase. Zie ook index in Deltares rapportage op bodemplus
- Verhaal van de ondergrond of gebiedsgenese, als narratief (verhalende interpretatie) van de ondergrond en het gebied
- Historische omschrijving van het gebied (verleden, heden, toekomst), identiteit, sociaaleconomische aspecten
Geleerde lessen vanuit de regio’s
- Basiskennis over bodem en ondergrond is versnipperd aanwezig binnen organisaties: de ondergrondadviseur bestaat meestal niet. De interpretatie van alle ondergrondaspecten vergt generalistische geografische kennis en het bijeenbrengen van specialistische kennis
- De gebiedskennis moet worden omgezet naar begrijpelijke informatie, gebruikmakend van visualisaties (kaarten etc.). Hier is het samenspel met kaarten Vrouw (middelen op orde) en 9 (bodem in beeld)
Bodem heeft de associatie een ‘saai’ onderwerp te zijn en slechts betrekking te hebben op de chemische kwaliteit: ‘iets met verontreinigingen’. Het kost tijd om dit ‘nieuwe bodemdenken’ op de kaart te zetten buiten de eigen bodemwereld: het vraagt om een andere taal en denken vanuit andere problematiek en rollen.
